Doçent kimdir?
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Tanımlar başlıklı 3. Maddesinin “Öğretim Üyeleri” başlıklı m bendinin (2) numaralı fıkrasında doçent tanımı yapılmıştır. Buna göre Doçent, Üniversitelerarası Kurul tarafından verilen doçentlik akademik unvanına sahip kişidir.
Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) Nedir?
Üniversitelerarası Kurul, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 3/b ve 11. maddesi uyarınca, Üniversite rektörleri ile her üniversite senatosunun o üniversiteden dört yıl için seçeceği birer profesörden oluşan bir üst kuruluştur.
Üniversitelerarası Kurul akademik bir organ olup, 2547 sayılı Kanun m.11/b bendi uyarınca Kurulun en önemli görevlerinden biri, Doçentlik başvurularında ilgili bilim veya sanat alanında jüriler oluşturarak adayların yayın ve çalışmalarını Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen esas ve usuller kapsamında değerlendirip, yeterli yayın ve çalışmaya sahip olan adaylara doçentlik unvanı vermektir.
Doçentlik Yönetmeliğinin Amaç ve Kapsamı Nedir?
15.04.2018 tarih, 30392 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Doçentlik Yönetmeliğinin amacı, doçentlik değerlendirmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Bu Yönetmelik, doçentlik bilim/sanat alanlarının belirlenmesi, doçentlik başvurusu yapabilme şartları, başvuru zamanı ve usulü, doçentlik değerlendirme jürilerinin oluşturulması, doçentlik sürecinin yürütülmesi, Üniversitelerarası Kurul tarafından belirlenen intihal, diğer bilimsel araştırma ve yayın etiği ve disipline aykırılık iddiaları dolayısıyla izlenecek yollarla komisyonların teşkiline ve görevlerine ilişkin hükümleri kapsar.
Doçentlik başvurusu ne zaman yapılır?
Üniversitelerarası Kurul tarafından başka bir tarih belirlenmedikçe doçentlik başvuruları, yılda iki kez olmak üzere Mart ve Ekim ayının yirminci günü başlayıp, en geç ilgili ayın son çalışma günü mesai saati bitimine kadar yapılır.
Doçentlik başvuru ölçütleri nelerdir?
Türkiye’de doktora yapmış, tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlık unvanı almış veya Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine Yükseköğretim Kurulunca tespit edilen sanat dallarının birinde yeterlik kazanmış ya da doktora, sanatta yeterlik ile tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlığın yurt dışından alındığı hallerde, bu unvanın denkliğine sahip olmak,
Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen merkezî bir yabancı dil sınavından en az elli beş puan veya uluslararası geçerliliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen bir yabancı dil sınavından buna denk bir puan almış olmak, doçentlik bilim alanının belli bir yabancı dille ilgili olması halinde ise bu sınavı başka bir yabancı dilde vermek,
Üniversitelerarası Kurulun görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından her bir bilim veya sanat disiplininin özellikleri dikkate alınarak belirlenecek asgari sayı ve nitelikte özgün bilimsel yayın ve çalışmalar yapmak
Doçentlik değerlendirme ölçütleri nelerdir?
Doçentlik değerlendirmeleri, asgari başvuru koşulları ve değerlendirme raporu olmak üzere, iki aşamalı yapılmaktadır.
Doçentlik değerlendirme jürisi, ilk olarak adayın başvuru dosyasını bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırılık bulunup bulunmadığı ve asgari başvuru şartlarının sağlanıp sağlanmadığı yönünden değerlendirir. Jürinin bilimsel araştırma ve yayın etiği ihlali yönündeki değerlendirme raporları, ilgili Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonu tarafından incelenir. Jürinin adayın asgari başvuru şartlarını sağlamadığı yönündeki değerlendirme raporları ise Doçentlik Komisyonu tarafından incelenir. Asgari başvuru şartlarını sağlamadığı tespit edilen adayın doçentlik başvurusu Doçentlik Komisyonu tarafından iptal edilir. Adayın asgari başvuru şartlarını sağladığının tespit edilmesi halinde ise ilgili jüri üyesine/üyelerine “başarılı/başarısız” şeklinde değerlendirme raporu hazırlaması için Doçentlik Komisyonu tarafından ek süre verilir. Doçentlik değerlendirme jürisi, hakkında bilimsel araştırma ve yayın etiği ihlali bulmadığı ve asgari başvuru şartlarını sağladığını tespit ettiği adayın akademik çalışmalarının niteliği ve bilim/sanat alanına katkısını esas almak suretiyle “başarılı” veya “başarısız” bulduğunu belirten ayrıntılı ve gerekçeli bir değerlendirme raporu hazırlar. Jüri üyesi raporunu süresi içinde Doçentlik Bilgi Sistemine yükler. Jüri raporları tamamlandığında, değerlendirmeye esas alınan raporlar ve başvuru sonucu ilgililere elektronik ortamda erişime açılır ve erişime açıldığı tarihi izleyen beşinci gün ilgililere tebliğ edilmiş sayılır. Beş üyeden oluşan jürilerde en az üç üyenin, üç üyeden oluşan jürilerde ise en az iki üyenin adayı başarılı bulması halinde aday başarılı sayılır. Bilimsel/sanatsal yayın ve akademik çalışmalarının değerlendirilmesi sonucunda başarılı olan adaya, Üniversitelerarası Kurul Yönetim Kurulu kararı ile ilgili bilim/sanat alanında “Doçentlik Unvanı” verilir ve “Doçentlik Belgesi” düzenlenir.
Takip eden dönemlerde doçentlik başvurusunda bulunulabilecek haller nelerdir?
Öğrenim belgesi, tez ve yabancı dil belgesi eksik/hatalı olduğu tespit edilen aday, takip eden dönemlerde yeniden doçentlik başvurusunda bulunabilir.
Asgari başvuru şartlarını sağlayamadığı gerekçesiyle başvurusu iptal edilen aday, takip eden dönemlerde yeniden doçentlik başvurusunda bulunabilir. (Müracaat dönemi esas alınmak suretiyle en erken izleyen ikinci dönemde yeniden başvurabilir” cümlesi, Danıştay Sekizinci Dairesinin 26.5.2023 T. ve 2021/5288 E. ve 2023/2864 K. sayılı kararı ile iptal edilmiştir.)
Herhangi bir sebeple başvurusunun iptaline karar verilen ve bu karara karşı dava açan aday, takip eden dönemlerde yeniden doçentlik başvurusunda bulunabilir. (Doçentlik başvurusunda bulunup eser değerlendirme aşamasında başarısız sayılmasına, asgari başvuru şartlarını sağlamadığı veya etik ihlalde bulunduğu gerekçesiyle başvurusunun iptaline karar verilen adayın bu işlemlere karşı dava açması durumunda aynı bilim/sanat alanında yeniden doçentliğe başvuru yapması davasının kesinleşmesine bağlıdır. Bu hükme aykırı olarak yapılan başvurular işleme alınmaz fıkrası Danıştay Sekizinci Dairesinin 26.5.2023 T. ve 2021/5288 E. ve 2023/2864 K. sayılı kararı ile iptal edilmiştir.)
Takip eden dönemlerde doçentlik başvurusunda bulunulamayacak haller nelerdir?
Madde 6/b (8) fıkrası kapsamında (Değerlendirme raporu aşaması) başarısız bulunan aday, jüri tarafından eksik bulunan eser ve faaliyetleri tamamlamak kaydıyla müracaat dönemi esas alınmak suretiyle en erken izleyen üçüncü dönemde yeniden başvurabilir.
Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırılık iddiası hakkında yapılacak inceleme neticesinde etik ihlalde bulunduğuna karar verilen ve başvurusu iptal edilen aday, müracaat dönemi esas alınmak suretiyle en erken izleyen üçüncü dönemde yeniden başvurabilir.
Yanıltıcı bilgi veya belge sunulduğunun tespiti üzerine başvurusu iptal edilen aday, müracaat dönemi esas alınmak suretiyle en erken izleyen üçüncü dönemde yeniden başvurabilir.
Örneğin, Mart 2022 döneminde başvuru yapan ve bu başvurusu başarısız bulunan bir aday, en erken, Ekim 2023 döneminde başvuru yapabilecektir.
Doçentlik başvurusu sonuçlanmamış adaylar aynı ya da farklı bilim/sanat alanından yeniden doçentlik başvurusunda bulunamazlar.
7085 Sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun Kapsamında Doçentlik Başvurusunun Durması
08.03.2018 Tarih, 30354 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7085 Sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun’un 4. maddesi uyarınca, Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olması ya da değerlendirilmesi sebebiyle görevden uzaklaştırılan veya haklarında adli soruşturma ya da kovuşturma yapılan doçent adaylarının, görevden uzakta geçirdikleri süre boyunca veya adli soruşturma ya da kovuşturma sonuçlanıncaya kadar doçentlik başvurularına ilişkin işlemler durdurulur. Bunlardan haklarında kamu görevinden çıkarılma veya mahkûmiyet kararı verilenlerin doçentlik başvuruları iptal edilir.
Doçentlik başvurularının başlıca iptal sebepleri nelerdir?
Öğrenim belgesi, tez ve yabancı dil belgesinin eksik/hatalı olduğu tespit edilen adayın doçentlik başvurusunun ÜAK tarafından iptaline karar verilmesi
Adayın doçentlik başvurusu için asgari koşulları sağlamadığının tespit edilmesi üzerine başvurusunun Doçentlik Komisyonu tarafından iptaline karar verilmesi
Jüri tarafından yapılan değerlendirme raporu neticesinde adayın başarısız sayılması
Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırılık iddiası hakkında yapılacak inceleme neticesinde etik ihlalde bulunduğuna karar verilmesi üzerine adayın başvurusunun iptaline karar verilmesi
Jüri üyelerince doçentlik değerlendirme başvurusuyla ilgili olarak adayın yanıltıcı bilgi veya belge sunduğunun ileri sürülmesi veya re’sen tespit edilmesi üzerine Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonu tarafından yapılacak inceleme neticesinde iddianın doğru olduğunun tespiti halinde adayın başvurusunun iptaline karar verilmesi (Etik ihlale karar verildiği takdirde, ÜAK adayın bağlı olduğu kuruma yazı yazarak aday hakkında idari ve disiplin işlemlerinin başlatılmasını talep eder. Gerekli görülen durumlarda bu konuda YÖK’e de bilgi verir.)
23.01.2017 tarih ve 29957 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 7085 sayılı Kanun ile kanunlaşan 683 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında, terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olması ya da değerlendirilmesi sebebiyle kamu görevinden çıkarılma veya mahkûmiyet kararı verilen adayın başvurusunun iptaline karar verilmesi
Doçentlik unvanının kazanılması ile doçentlik kadrosuna atanma aynı şey midir?
Doçentlik Unvanının kazanılması ile doçentlik kadrosuna atanma işlemi farklı işlemlerdir. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 21. Maddesinin 3-d ve e maddelerinde bu husus açıkça düzenlenmiştir.
Bu kapsamda doçent kadrosuna atama için, öncelikle, Doçentlik unvanına sahip olan yükseköğretim kurumları tarafından kadro ilanına çıkılması ve ilan edilen doçent kadrosuna başvuru yapılması gerekmektedir. Yükseköğretim kurumları, doçentlik unvanına sahip olmanın yanında Yükseköğretim Kurulunun onayını almak suretiyle, münhasıran bilimsel kaliteyi artırmak amacına yönelik olarak, bilim veya sanat disiplinleri arasındaki farklılıkları da göz önünde bulundurarak, objektif ve denetlenebilir nitelikte ek koşullar belirleyebilirler. Yükseköğretim kurumlarının belirlediği ek koşullar arasında sözlü sınavın yer alması halinde bu sınav Üniversitelerarası Kurul tarafından oluşturulacak jürilerce yapılır.
Sonuç olarak atanma sürecini sırasıyla, kadro ilanı – başvuru- başvurunun incelenmesi- Üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü yönetim kurulunun kararı ve Rektör tarafından atama işleminin yapılması olarak sırlayabiliriz.
Doçentlik başvurusunun iptali işlemlerine karşı açılacak iptal davaları
Doçentlik başvurusunun iptaline ilişkin idari işlemlere karşı, Üniversitelerarası Kurula itiraz edebileceği gibi, doğrudan bu işlemlere karşı süresi içerisinde yargı yoluna da başvurabilir.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Doçentlik başvurularının iptali işlemine karşı açılacak iptal davalarında görevli Mahkeme idare Mahkemeleri olup, yetkili Mahkeme, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir
İlgili Yargı Kararları
“….Doçent unvanın alınması ve fiilen ders verilmiş olması koşuluyla ek ders ücretinden faydalanılabileceği, geliştirme ödeneği, ve eğitim öğretim ödeneği için doçent unvanının alınmış olması ve doçent kadrosuna atanmamış ise emekliliğe esas derecenin en azından 3. derecede bulunması gerektiği, makam ve görev tazminatı için doçentlik kadrosuna atanmanın gerektiği, döner sermaye katkı payı için doçent unvanı alınmış olmasının yeterli olduğu….” (Danıştay 8. D., E. 2014/7419 K. 2016/548 T. 3.2.2016)
“….FETÖ/PDY aidiyeti, iltisakı veya irtibatı bulunduğundan bahisle kamu görevinden çıkarılan davacının doçentlik başvurusunun iptal edilmesine dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır….” (Danıştay 5. D., E. 2021/9615 K. 2022/36 T. 25.1.2022)
“….davacının doçentlik başvurusunda asgari başvuru koşullarını sağladığı sonucuna varıldığından, doçentlik başvurusunun bu sebeple iptaline ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiş olup, idare mahkemesi kararı da sonucu itibariyle yerinde görülmüştür….” (Ankara BİM, 4. İDD, E. 2019/3700 K. 2020/803 T. 1.6.2020)
“….davacı tarafından doçentlik dosyasına sunulmayan ve davalı idare tarafından da doçentlik dosyasına sunulmadığı teyit edilen bir eser nedeniyle davacının doçentlik sınavının ilk aşaması olan eser incelemesi aşamasından başarısız sayılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata uygunluk bulunmamaktadır….” (Danıştay 8.D., E. 2017/1380 K. 2021/245 T. 21.1.2021)
“….Bu durumda, somut uyuşmazlıkta daha önce 2016 yılı Nisan dönemi Doçentlik başvurusu üzerine yapılan incelemede etik ihlalinde bulunduğu karar altına alınan davacının, 2018 yılı Ekim döneminde yaptığı Doçentlik başvurusunda söz konusu yönergenin 6.maddesi ve kılavuz hükümleri uyarınca etik ihlaline ilişkin bildirim yükümlülüğünü yerine getirmediği, bu suretle 2018 Ekim dönemi doçentlik başvurusunun usulüne uygun olarak yapılmadığı anlaşılmakla, davacının söz konusu yükümlülüğe aykırı davrandığından bahisle 2018 Ekim dönemi doçentlik başvurusunun iptaline ilişkin işlemde hukuka aykırılık, aksi yöndeki mahkeme kararında ise, hukuki isabet görülmemiştir….” (Ankara BİM, 4. İDD, E. 2020/1417 K. 2020/2610 T. 22.10.2020)
Doçentlik başvurularının reddi işlemlerine karşı açılacak iptal davaları idare hukukunun konusu oluşturmakta olup, Gerçek Hukuk Bürosu olarak bu alanda tecrübe ve yetkinliğimiz ile danışan ve müvekkillerimize hizmet vermekteyiz.
GERÇEK HUUKUK BÜROSU
Avukat Kazım Onur Gerçek
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Kazım Onur Gerçek’e aittir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Makaleler izinsiz bir şekilde kopyalanamaz, dağıtılamaz ve özetlenemez.
Comments